Płyta gramofonowa – zwykle okrągła płyta o średnicy do 30 cm z zapisanym spiralnie w postaci rowka analogowym nagraniem dźwiękowym.
Płyty gramofonowe były wykonywane z różnych materiałów, najczęściej ebonitu, szelaku lub poli(chlorku winylu) – stąd nazwa potoczna – płyta winylowa. Choć produkowano je w różnych kolorach, to zdecydowanie najczęściej w czarnym, stąd inna nazwa potoczna – czarna płyta. Obecnie powszechnie określana jest też mianem płyty analogowej.
Płyta winylowa, długogrająca, LP od longplay – analogowa płyta gramofonowa w formie czarnego krążka. Płyta długogrająca ma średnicę 12 cali (30 cm), prędkość obrotową 33 1/3 obrotów na minutę, a jej maksymalny czas nagrania wynosi około 30 minut na stronę.